Naar aanleiding van het militair conflict in Oekraïne ontvluchten vele getroffenen hun land.
De Belgische overheden wensen mee te helpen aan de noodzakelijke opvang van deze personen en doen hiertoe onder meer een beroep op de lokale overheden en private personen die een tijdelijke of meer duurzame opvang aan betrokkenen wensen te bieden.
Op vraag van de federale en Vlaamse overheid dienen de lokale besturen hiertoe een inventaris bij te houden van beschikbare opvangplaatsen voor crisisopvang en meer duurzame opvangmogelijkheden. Dit lokale opvangnetwerk is aanvullend op de opvangcapaciteit georganiseerd door de hogere overheden.
De invulling van de plaatsen in het lokale opvangnetwerk gebeurt na vraag van Fedasil - waar de getroffene zich registreert met het oog op het bekomen van het statuut tijdelijke bescherming - aan het Lokaal Bestuur dat voor betreffende getroffene de meest geschikte plaats in het lokale opvangnetwerk zoekt.
Huidig kader heeft geen uitwerking op informele opvang in plaatsen die niet eerst aangemeld en aanvaard werden in het lokale opvangnetwerk.
Aanbieden opvangplaatsen
Naast opvangaanbod georganiseerd door het Lokaal Bestuur, beschikken de inwoners van de gemeente over de mogelijkheid om voor korte, middellange of langere termijn een opvangplaats aan te bieden met het oog op de uitbouw van het lokale opvangnetwerk.
Het aanmelden van opvangplaatsen in Maasmechelen dient te gebeuren via het formulier op de website www.maasmechelen.be/plekvrij
Elk aanbod van opvangplaatsen zal onderzocht worden conform de bepalingen van de “omzendbrief van 18 maart 2022 betreffende de controle van de kandidaat-huisvesters van personen die vluchten voor het gewapende conflict in Oekraïne”.
Dit impliceert dat de daartoe door de burgemeester aangewezen persoon aan elke kandidaat-huisvester, die bovendien voorafgaand instemming gekregen heeft van elke meerderjarige die onder hetzelfde dak woont, verzoekt om:
- ofwel een uittreksel uit het strafregister, model 595, voor elke meerderjarige die op het attest van gezinssamenstelling vermeld wordt
- ofwel een uitdrukkelijke machtiging om dit strafuittreksel model 595 voor elk van bovenstaande personen rechtstreeks te raadplegen.
Ingeval er geen machtiging voor rechtstreekse raadpleging aan betreffende ambtenaar verleend wordt of de vereiste uittreksels niet bezorgd worden, kan de aangemelde opvangplaats niet opgenomen worden in het lokale opvangnetwerk.
Evenmin kan de aangemelde opvangplaats opgenomen worden in het lokale opvangnetwerk ingeval uit het strafuittreksel feiten blijken zoals bedoeld in de artikelen 322 tot en met 331bis, 347bis, 361 tot en met 363, 371/1 tot en met 389, 391quater tot en met 442quater en 454 tot en met 458 van het Strafwetboek, alsmede de bepalingen betreffende de bescherming van minderjarigen.
Elke aanbieder wordt na dit onderzoek op de hoogte gebracht van de aanvaarding of weigering van de aangeboden opvangplaats. Ingeval van aanvaarding ondertekent de aanbieder voorliggend kader, bij gebrek waaraan de opvangplaats niet opgenomen wordt in het lokale opvangnetwerk.
Opname in het lokale opvangnetwerk garandeert niet noodzakelijk een concrete invulling met getroffen personen, aangezien dit afhankelijk is van omvang van de opvangnoden en het profiel van de op te vangen personen.
Opvang: rechten en verplichtingen
Daadwerkelijke invulling van de opvangplaats opgenomen in het lokale opvangnetwerk gebeurt enkel na voorafgaand contact door Fedasil met het lokaal bestuur, dat op haar beurt steeds de aanbieder van de opvangplaats contacteert. Het lokale bestuur beoogt daarbij steeds de best mogelijke afstemming tussen de aangeboden en gevraagde opvang.
Het staat de aanbieder op dat ogenblik vrij om invulling van de aangeboden opvangplaatsen te weigeren indien deze oordeelt dat de opvangvraag niet afgestemd is op diens opvangaanbod.
Het lokale bestuur bevestigt aan Fedasil de matching van de door hun gevraagde opvang en het door het bestuur gevonden aanbod uit het lokale opvangnetwerk.
De personen met opvangnood worden vervolgens door Fedasil verwezen naar het lokale bestuur. De aanbieder van de gevonden opvangplaats wordt door het lokale bestuur verwittigd van de aankomst van de getroffen personen voor wie de opvang geregeld werd.
Een medewerk(st)er van het lokale bestuur begeleidt betrokkenen naar de voorziene opvangplaats en voorziet hen van een sanitair basispakket, basisinformatie met betrekking tot de verblijfsprocedure en een algemene informatiebrochure. De getroffen personen ontvangen, indien ze zelf niet over voldoende middelen beschikken, tevens leefgeld voor een week conform de barema’s opgesteld door Fedasil voor de opvang van vluchtelingen.
De getroffen personen in het bezit van een attest tijdelijke bescherming dienen zich zo spoedig mogelijk aan te melden bij het gemeentebestuur met het oog op inschrijving en het verwerven van de bijhorende verblijfsdocumenten. In afwachting hiervan zullen betrokkenen verder aanspraak kunnen maken op een wekelijks leefgeld indien ze zelf niet over voldoende middelen beschikken.
Van de getroffen personen wordt respect gevraagd voor de eigendommen, de privacy en de leefregels van de aanbieders van de opvangplaats.
Omgekeerd garanderen de aanbieders van de opvang de getroffen personen privacy voor wat de toegewezen private opvangruimte betreft en het gebruiksrecht van eventuele gemeenschappelijke ruimtes en voorzieningen.
In geval van problematisch gedrag door de getroffene kan de aanbieder van de opvangplaats te allen tijde verwijdering van betrokkene uit of stopzetting van de opvang vragen. Indien bemiddeling door de begeleiding van het lokale opvangnetwerk geen oplossing biedt, zal een alternatieve opvang gezocht worden.
Ingeval van problematisch gedrag vanwege de aanbieder van de opvang kan het lokale bestuur de getroffenen elders onderbrengen en de opvangplaats al dan niet tijdelijk of definitief schrappen uit het lokale opvangnetwerk.
Vanaf het ogenblik dat de getroffen persoon het statuut tijdelijke bescherming daadwerkelijk verworven heeft en beschikt over de bijhorende verblijfsdocumenten, kan deze zich voor maatschappelijke dienstverlening wenden tot het OCMW. Naast informatie, advies en hulp op diverse levensdomeinen (taal, school, werk, gezinsbijslag, mutualiteit,…) kunnen getroffenen die zelf niet over voldoende eigen middelen beschikken, na sociaal-financieel onderzoek, desgevallend een inkomen bekomen.
De Vlaamse overheid riep de OCMW-besturen op om, ingeval van financiële ondersteuning van personen met een statuut tijdelijke bescherming, van het bedrag equivalent leefloon een som te voorzien als vergoeding voor de aanbieders van betreffende opvangplaats.
Rekening houdend met het advies van de Vlaamse overheid worden deze bedragen als volgt vastgelegd:
- ingeval aan de getroffenen voor opvang een woning of appartement ter beschikking gesteld wordt waar enkel zij verblijf houden, kan maximaal 40% van het toegekende bedrag equivalent leefloon aangerekend worden ten voordele van de aanbieder van de opvang
- ingeval aan de getroffenen voor opvang een of meer kamers ter beschikking gesteld worden, waarbij tevens gemeenschappelijke ruimtes en voorzieningen gedeeld worden met de aanbieders of derden, kan maximaal 20% van het toegekende bedrag equivalent leefloon aangerekend worden ten voordele van de aanbieder van de opvang
- ingeval aan de getroffenen voor opvang enkel een bed in een collectieve opvangvoorziening ter beschikking gesteld wordt, kan maximaal 15% van het toegekende bedrag equivalent leefloon aangerekend worden ten voordele van de aanbieder van de opvang.
Deze barema’s omvatten opvang, inclusief nutsvoorzieningen.
Ingeval de getroffenen over een eigen inkomen beschikken hoger dat het equivalent leefloon waarop men gerechtigd is, kan de aanbieder in overleg met de getroffene zelf een financiële regeling treffen. Vanuit het lokale bestuur wordt evenwel geadviseerd om ook dan bovenstaande barema’s te hanteren.
Einde van de opvang
Het is de getroffene te allen tijde toegestaan de opvangplaats te verlaten en op eigen initiatief alternatieve huisvesting te zoeken.
In elk geval neemt de opvang een einde bij het aflopen van de termijn die de aanbieder opgegeven heeft bij de aanmelding van de opvangplaats in het lokaal opvangnetwerk.
Bijkomend kan na overleg tussen de aanbieder, het lokaal bestuur en de getroffen persoon de periode van opvang door de aanbieder aangepast worden.
Het Lokaal Bestuur kan te allen tijde eenzijdig een einde maken aan de opname van de opvangplaats in het lokale opvangnetwerk indien de integriteit van de getroffen persoon of de leefomstandigheden van betrokkenen in het gedrang komen, hetzij voorliggend kader niet gerespecteerd wordt.
Huidig kader werd goedgekeurd door het College van Burgemeester en Schepen en het Vast Bureau van het OCMW in zitting van 1 april 2022.